- مازندران - معرفی دوتار مازندران

واژه روز - دوتار، سازی زهی-زخمه‌ای با دسته بلند است. کاسه آن از جنس چوب توت و دسته آن از چوب گردو می‌باشد. صفحه‌ای که بر روی کاسه نصب می‌کنند از چوب تیردار (توت وحشی) می‌باشد چرا که در طنین صدای ساز موثر است. (1) کاسه طنین آن به شکل نیم‌گلابی است و در مقایسه با کاسه دوتارهای ترکمن درازتر است. کاسه دوتار تماما به صورت کشکولی (یک‌تکه) می‌باشد و پشت کاسه حالت گرد کامل نیست بلکه کمی صاف شده است.

دوتار، سازی است که انفرادی نواخته می‌شود و به قطعاتی که با آن اجرا می‌شوند لحن گفته می‌شود. دوتار را بدون مضراب می‌نوازند. (3) نحوه نواختن آن از طریق ناخن انگشتان می‌باشد که به طرف بالا و پائین حرکت می‌کنند. شیوه انگشت‌گذاری بر روی پرده‌ها به‌صورت واخوان و توسط انگشت شست صورت می‌گیرد. (1)

خاستگاه اصلی دوتار شرق مازندران است و بیشتر نوازندگان آن طایفه‌ی گودارها هستند. این ساز معمولا به عنوان همراهی کننده‌ی خواننده به کار می‌رود. بر مبنای منابع موجود، بزرگ‌ترین نوازنده‌ی این ساز زنده‌یاد صفی الدین محمدی و نظام شکارچیان بوده است. ظهور این ساز در شرق مازندران مدیون کولی‌ها است که آن را از موسیقی‌دانان علی‌آباد کتول وام دارند. (2)

وسعت صدا دهی ساز بطور کلی از دو (do) تا سل بالای حامل (sol) است.(3)

1)       نگاهی جامعه‌شناختی به موسیقی مازندران، محمد صادق اسحاقی گرجی، نشر مهربان نیکا، 2 404 و 105.

2)       موسیقی و زندگی موسیقایی مازندران، ساسان فاطمی، موسسه فرهنگی هنری ماهور، 1381، ص 26-24.

3)       موسیقی مازندران، جمشید قلی نژاد، انجمن موسیقی مازندران، 1379، ص 89