گفتگو با سرکار خانم «زهرا کاووسی» هنرمند خوشنویس مازندرانی
لطفا خودتان را معرفی کنید:
زهرا کاووسی هستم استاد و مدرس هنر خوشنویسی، در شهریور ماه ۱۳۵۸ در اشرف البلاد مازندران متولد شدم.
من در محیطی پرورش یافته ام که ارکان آن بر سه اصل استوار بوده است: مهرورزی و انسان دوستی، فداکاری و ایثار، هوا خواهی دانش و هنر و فرهنگ
چطور به عرصه هنر خوشنویسی وارد شدید؟
زمانی که دانش آموز سال آخر مقطع تحصیلی دبیرستان بودم، بعد از ظهر یک روز گرم تابستانی برادرم از سفر اصفهان بازگشتند و برای من یک تابلوی خوشنویسی سوغات آوردند، آن گاه لحظه سرنوشت ساز زندگی من شکل گرفت. من تابلوی خط را به دیوار اتاقم آویز کردم و تصمیم به یادگیری جدی خوشنویسی نمودم. با خود گفتم: روزی استاد این هنر خواهم شد. از آن لحظه تاکنون، بی تردید، تزلزل و درنگ در اندیشه، در راه خوشنویسی قلم میزنم.
اساتید شما در رشته خوشنویسی چه کسانی بودند؟
خوشنویسی را از انجمن خوشنویسان شعبه بهشهر شروع کردم. معلم اول من استاد «علیرضا صداقتی» بودند.
دوره عالی و ممتاز را با استاد «محمدرضا عموزاد» گذراندم و سپس مدت ۲ سال هنرجوی خوشنویسی «استاد مرتضی مهرورزیان» در بابل بودم. از سال ۱۳۸۲ تا کنون افتخار شاگردی «استاد غلامحسین امیرخانی» را دارم و دوره فوق ممتاز رو به پیشنهاد استاد امیرخانی با «استاد محمد جوادزاده» کلاس گرفتم .
چطور شد که به سراغ رشته تخصصی کتابت نستعلیق رفتید؟
اولین بار که به دیدار استاد غلامحسین امیرخانی رفتم خط نوشته هایم را دیدند و فرمودند: بسیار شیرین مینویسم و این شیرینی خیلی مهم است و در خوشنویسی عُرفا از آن صفای دل یاد میکنند و سالک راه به آن شیرینی و صفای دل نیازمنده. ایشان در ادامه از من خواستند سفرنامه خراسان میرزای کلهر را کتابت کنم.
امروز وقتی جزوهها و انبوهی از کتابتهای کلاس آن دوره را ورق میزنم. برای تمام فرصتهایی که نصیبم شده است عمیقاً سپاسگزارم .
تجربه شاگردی استاد غلامحسین امیرخانی که یکی از اساتید برتر عرصه خوشنویسی کشور هستند چطور بود؟
همانطور که اشاره کردم استاد امیرخانی وقتی کتابتهای مرا دیدند فرمودند: شما از کتابتهای بنده ننویسید بلکه از کتابتهای سفرنامه خراسان میرزای کلهر مشق کنید، با رای و نظر استاد یک دوره سه ساله متمرکز به نگارش متن کامل این کتاب شدم، تجربهایی بسیار استثنایی داشتم، یعنی کتابت خط به خط کتاب و تصحیح و اشکال گیریهای موشکافانه استاد، تاکید داشتند شما با این کتابتها برای خودتان جایگاه بلندتری میسازید و روزی بر فراز این تمرینها میایستید و از آن بالا به خوشنویسی می نگرید و به نگاه دیگری در خوشنویسی میرسید. پس از اتمام کتابت کامل سفرنامه خراسان که به نحو احسن از عهده کار بر آمده بودم، استاد امیرخانی به حکم جایزه یک چاقوی نفیس به من هدیه کردند. سپس کتابت اردوی همایون هم به مشق کلاس اضافه، روز و شب مشق میکردم، اینکه تا این اندازه بی نقص کار شده چشم حیرت میکرد . کتابت اردوی همایون مخصوصا "نمره ی اول" از شاهکارهای ماندنی کتابت نستعلیق معاصر است. هر صفحهاش سندی جاویدان و تابلویی از قدرت ایمان است و من به آن کتابتهای ۲۴ عیار دل سپردم .
شما پیرو چه مکتبی هستید ؟
من از پیروان مکتب «عمادالکتاب سیفی قزوینی» هستم و در یکی از جلسات کلاسی استاد، نوید چاپ کتابی را دادند که "طرفه آثار ایام زندان عمادالکتاب " نام داشت، استاد از چاپ چنین کتاب تعلیمی و آموزشی بسیار ابراز خرسندی داشتند و فرمودند :
دخترم از این پس این کتاب " معلم سرخونه ی " شماست ، چه باشم و چه نباشم برای شما راهگشاست و همواره به آن رجوع کنید .
راحت نویسی، بیتکلفی و بداههپردازیهای خطهای عمادالکتاب بسیار ستودنی است. و در میزان علاقهی من به عمادالکتاب همین بس که نامش را بر فرزندم نهادم.
ما تو نمایشگاه زیاد کار نقاشیخط دیدیم اراجع به این نوع سبک نقاشیخط بهمون بگید.
سبک و سیاق نقاشی خط از گذشته ایام در تاریخ خوشنویسی ایران وجود داشته است ، آثار برجسته ایی که از طراحی های متنوع برخوردار است و خط و خوشنویسی نقش پشتوانه آن را بازی می کند .
هنرمندان معاصر که به این هنر می پردازد سبک و سیاق و شخصیت ویژه خود را داشته و در دل کار این ویژگی ها را به زیبایی به نمایش می گذارند .
مدرن شدن اجتماع و متعاقب آن احداث سالن های بزرگ امکان برگزاری نمایشگاه های جمعی و فردی را آسان تر ساخت . نیاز زمانه موجب شد که تابلوهای نقاشی خط تولدی دیگر پیدا کند و شاهد آن هستیم که با استقبال گسترده ایی روبروست .
اثر جدیدی را که در نمایشگاه بزرگ خوشنویسان مازندران ارائه دادید، تعریف یک فضای جدید در کتابت نستعلیق میباشد، لطفا در این باره بفرمایید.
هیچ هنرمندی نمیتواند توانایی لازم را بدست آورد مگر آنکه مقدمتا آنچه بیش از او انجام شده است تجربه نموده، رسوم و قواعد و سنتهای حرفه خود را فرا گرفته باشد. در این شرایط فرد علاقمند باید مراحل سخت اولیه را پشتسر گذارد و نظریات استاد را تجربه کند. بدینصورت علاوه بر تواناییهای فنی، خصوصیات روحی استاد با شاگرد پیوند میخورد و عالم عینی و ذهنی جدیدی به وجود میآید.
به نظرم اوج اعلای یک اثر هنری در نمایش اصالت و جوشش خلاقیت، خلاصه میشود. من سعی میکنم که نوخواهی و نوجویی که در ذهنم ملکه شده را هر چه بهتر ارائه دهم و کیفیت و سطح کارم را توسعه داده و همه این هماهنگیها را روی تابلو پیاده نمایم.
بنابراین از جایی به بعد تکنیک و مسائل فنی نقش دوم را ایفا میکند و هیئتِ سایه را به خویش میگیرد و عشق و شهود و اندیشه است که مینویسد و نه پنجه هنرمند. یعنی وقتی که هنرمند به خلق اثرش میپردازد به ذهنش هم خطور نمیکند که قاعده و ترکیب چه چیزی است.
هدف من این است " با زیباترین شکل ، عالی ترین مضمون را ارائه دهم."
اخیرا مضامین آثارتان کتابت آیات الهی است، به طور مثال معروفترین اثر شما " صلح " کتابت سورهی قصص به مرکزیت کعبه بوده است، در این باره بفرمایید.
در احادیث قرآنی هدف اصلی از خطاطی ، یادآوری " وحی" است ، مقصود از خطاطی قرآنی این است که رحمت بصری برای روح به وجود آید و با نور الهی آیات به تعالی برسیم .
اثر صلح، کتابت دایره وار آیات به مرکزیت کعبه مصداق این آیه قرآنی است که " به هر طرف رو کنید، پروردگارتان را میبینید "
خانم کاووسی استقبال مردم از اثر هنری شما، در واقع فروش تابلو های شما چطوره؟
به یک خاطره بسیار زیبا بسنده می کنم ؛ سال ها پیش در همایش ملی " مهر " در اصفهان شرکت کردم ، از تمام رشته های هنرهای تجسمی دور هم جمع آمده بودیم و به رقابت پرداختیم .
من وصیت نامه حضرت امام خمینی را کتابت کردم . یک کتابت طومار نفیس و پر عیار؛
و این اثر با استقبال بی نظیری از سوی عموم بازدیدکنندگان روبرو شد . لحظات بسیار لذت بخشی بود ...
در آخر موزه امام خمینی در اصفهان آن اثر را با بالاترین قیمت از من خریداری نمودند و هم اکنون در موزه در اصفهان نگهداری می شود.
با توجه به نقش خانواده و همسر، جنابعالی همسر استاد دکتر وحیدرضا رزاقی از استادان صاحب نام عرصه هنر خوشنویسی هستید، از حمایت و تاثیری که جناب استاد و خانوادهتان بر شما در این عرصه هنر خوشنویسی گذاشتند چند کلامی بفرمایید.
نقش همسرم در موفقیت هنری من روشن و نمودار است ، چنان که عکس آن هم صادق است. در کارهایمان مکمل یکدیگر هستیم، هر چند او بسیار از من پیشروتر است .
از روزگار هم فرزندم عماد مهمترین و بهترین اثر هنری زندگی من، در هفت سالگی نظیر ندارد، علاقه وصف ناشدنی به نقاشی دارد و بسیار خلاق است. من و همسرم هر دو به آینده درخشان عماد عزیز امیدواریم.
سخن پایانی:
در آخر سپاسگزار مادرم که اولین الگوی من، مهربانترین زنی که تا به امروز دیدهام هستم، او قلبی از طلا دارد .پدرم، روحت شاد، به من یاد دادی که آرزوهای بزرگ داشته باشم و بعد، از آن اهداف فراتر بروم و هیچ وقت تسلیم نشوم.
از خداوند بزرگ بخاطر تمام موهبتهایی که به زندگی من بخشید عمیقا سپاسگزارم.
معنوی/ واژهروز
مطالب مرتبط:
- «مریم کاظمی سوادکوهی» بانوی خوشنویس مازندرانی، دومین بانوی خوشنویس جهان اسلام
- هنرمند مازندرانی رتبه دوم را در جشنواره توانیابان هنرمند کشور را کسب کرد
- محمود شریفی خواننده و هنرمند فعال مازندرانی که در عرصه موسیقی درخشید
- خانم گرجی، کارشناس امور سینمایی استان درگذشت
- خط نگاره های هنرمند مازندرانی در سمنان