داستان کپی بودن سرود ملی ایران و نامه سرگشاده علی رهبری
او در نامهی خود آورده است:
جناب اقای صالحی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی
حدود ۵۰۰ سال پیش کشورهای جهان برای شناساندن خود و همچنین ارائه فرهنگ و زمینههای تمدنی شان اقدام به تدوین و ارائه سرودی بهنام سرود ملی کردهاند که آن سرود را در مراسم رسمی ورویدادهای ملی خود اجرا میکنند. لزوم ارائه ماهیت تمدنی و تاریخی موجب آن شده است که در تدوین این سرود از هنرمندان پرآوازه و گنجینههای فرهنگی خود استفاده کنند و از موسیقی ملی و بومی خود در تهیه کارت ویزیت کشورشان بهره گیرند.
چنانچه در کشور اتریش از ساخته آهنگساز بزرگ اتریشی «آمادِ ئوس موتزارت» مدد گرفته اند و یا در آلمان از آهنگ موسیقی دان برجستهای، چون «یوزف هایدن» استفاده کردند. در این زمینه میتوان دهها مثال دیگر آورد که خود من نظر به حرفهام و سفرهای فراوان به کشورهای پیشرفته جهان و شرکت در مراسم رسمی آنها شخصاً با این سرودها آشنائی کامل دارم.
در ایران آغاز تدوین موسیقی سرود ملی سابقه چندان طولانی ندارد و حدود ۱۴۸ سال پیش توسط افراد غیر ایرانی (اروپائیان) نگارش شد. به عنوان یک موزیسین حرفهای و ایران دوست باید خدمتتان عرض کنم که در کمال تاسف، موسیقی سرود ملی فعلی کشور ما همچنان به صورتی است که گویا توسط غیرایرانیان نوشته شده است و بوئی از ایران از آن به مشام نمیرسد. این تنها نظر من نیست. این ایرادی است که موسیقیدانان فراوانی به این آهنگ گرفتهاند. سرود ملی کشوری که یکی از آرمانهای اصلی اش «نه شرقی، نه غربی» بوده است شباهت بسیار چمشگیری به سرود ملی کشور کره جنوبی دارد و بسیاری از قطعات آن، کپی سرود این کشور است که خود آن به گمان من از موسیقی غربی گرفته شده است.
این از نظر من یک دغدغه جدی است. چگونه است که کشوری، چون ایران با چنین تاریخ و فرهنگ جهانگیر که مبنا و منبع الهام فرهنگی بخش بزرگی از جهان است و خاستگاه رودکی و فارابی بوده، این گونه دچار قحطالرجال موسیقیدان میشود که در تدوین کارت ویزیتش باید از هنرمندان کشوری دیگر، نه آنکه با فرهنگی مشابه، بلکه با فرهنگی از خاور دور کپیبرداری کند.
همانطور که حتماً مستحضر هستید، مردم ما در جشنهای مختلف بیشتراز سرود «ای ایران» نوشته زنده یاد استاد «روح الله خالقی» استفاده میکنند، زیرا ملودی سرود ملی فعلی اصلاً روح ایرانی ندارد و برای ایرانیان کمی غریبه است. زیرا استاد خالقی موسیقی ایرانی را میشناخت. زیرا برعکس ایشان، سازنده سرود فعلی این موسیقی را نمیشناخت و در رشته موسیقی سنتی و ملی تحصیل نکرده بود.
جناب آقای وزیر، اینک وقت آن رسیده است که در این خصوص اقدامی صورت گیرد. موسیقی این سرود با وصفی که عرض کردم مناسب ایران نیست. زمان تغییر کرده است. شاید آن موقع میشد آنگونه رفتار کرد و چیزی برملا نشود؛ اما امروز فضای مجازی و اینترنت این امکان را به تمامی مردم جهان داده است که با یک کلیک روی کامپیوتر سرود ملی تمامی کشورهای جهان را گوش کنند و این کپی برداری یا تشابه را ببینند. راستی، زمانی که مردمان کره جنوبی در مراسم رسمیِ حضور مسئولان ایرانی در کره سرود ملی را میشنوند، چه فکر میکنند؟
جناب آقای دکتر صالحی، هم اکنون ما در ایران دهها آهنگساز بسیار ورزیده داریم که هم با موسیقی ملی ما و هم با موسیقی جهان واقعاً آشنائی کامل دارند. پیشنهاد من این است که فراخوانی داده شود و از آهنگسازان خواسته شود تا روی شعر فعلی آهنگی بسیار ایرانی نوشته شود و آهنگسازان مبرّز در موسیقی غربی آن را برای ارکستر بزرگ و گروه کُر تنظیم کنند تا خروجی آن مورد پسند موسیقی دانان حرفهای و عامه مردم قرار گیرد. به نظر من بهتر است برای این کار از هیأت داوران بیطرف شامل هنرمندان و قشرهای مختلف مردم ایران استفاده شود تا ماهم دارای سرودی ملی با موسیقیای نزدیک به مردم ایران شویم.
سرود ملی چگونه انتخاب شد؟
روز سوم خرداد سال 71 همزمان با سالروز حماسه فتح خرمشهر سرود ملی کشورمان جایگزین سرود «پاینده بادا ایران» شد که کمی طولانی بود البته این سرود از بین 68 سرودی که 35 آهنگ ساز نامدار داخلی به صدا و سیما ارسال کرده بودند، انتخاب شد. ابتدا از بین همه آثار ارسالی 10 اثر و سپس سه اثر به عنوان آثار برگزیده انتخاب شدند تا سازندگانشان بعد از تنظیم و اجرا از سوی ارکستر سمفونیک و گروه کر، سرود آماده و حاضر را برای قضاوت نهایی در اختیار صدا و سیما قرار دهند و در نهایت سرود فعلی که توسط «حسن ریاحی» ساخته شده به عنوان سرود ملی انتخاب می شود. خود ریاحی در خصوص کپی بودن آهنگ، سال ها پیش به «موسیقی ما» گفته است: «فاصله شروع سرود را از پیشدرآمد دستگاه ماهور استفاده کردم. دستگاهی که یکی از دستگاههای باستانی موسیقی ایرانی است. بخشی از سرود را نیز که فرود دارد از گوشه «می گلی» استفاده کردم. این را که میگویند سرود ملی ما شبیه سرود ملی کشور کره جنوبی است، درک نمیکنم.» او همچنین قبلا تاکید کرده بود ساختار دو قطعه به هیچ وجه شبیه هم نیست و تنها در چهار نت وجه اشتراک دارند
واکنش آهنگساز سرود ملی ایران به ادعای کپی از سرود ملی کره
«حسن ریاحی» آهنگساز سرود ملی جمهوری اسلامی ایران درباره صحبتهای عنوان شده مبنی بر ساخت سرود ملی جدید گفت: «ساختن سرود ملی کار راحتی نیست. شما باید در یک دقیقه سرودی را با منطقهای مهم یک سرود رسمی کشور بسازید و این کار راحتی نیست. من مجبور بودم که یکی از دستگاههای موسیقی ایران را برای این سرود انتخاب کنم. چون بههرحال این سرود، سرود رسمی ایران بود و داشتن مؤلفههای ایرانی جزو اصول اولیهای بود که باید در ساخت آن رعایت میشد.»
وی افزود: «فاصله شروع سرود را از پیشدرآمد دستگاه ماهور استفاده کردم. دستگاهی که یکی از دستگاههای باستانی موسیقی ایرانی است و بارها در آثار مختلف از آن استفاده شده است. بخشی از سرود نیز که فرود دارد را از گوشه «می گلی» استفاده کردم. کار با ارکستراسیون ساخته شد و اینکه میگویند سرود ملی شبیه سرود ملی کشور کره جنوبی است را من درک نمیکنم.»
ریاحی درباره این شایعه شباهت بیش از حد میگوید: «سرود ملی ایران چند سر و گردن از سرود رسمی کشور کرهجنوبی بالاتر است. شنونده حرفهای که این اثر را گوش میکند، از نظر فرم و هارمونی و ارکستراسیون متوجه برتریهای این سرود میشود. این سرود بارها در کره و ژاپن و همه جای دنیا اجرا شده و من درک نمیکنم که چرا بعد از اینهمه سال این ادعاها مطرح شده است.«
وی در پاسخ به این سوال که آیا سرود رسمی کشور کره جنوبی را شنیده یا نه گفت: «دو روز پیش شنیدهام و اعتقاد دارم این سرودها شبیه همه سرودهای ملی در همه جای دنیا هستند. فقط چهار نت از این دو سرود شبیه هم شده و خود من هم این شباهت را حس کردم. ولی از لحاظ ساختمان اثر، سرود ایران بههیچوجه شبیه سرود کشور کره جنوبی نیست.«
مطالب مرتبط:
- نامه سرگشاده مدیران جشنواره فیلم وارش به استاندار مازندران
- انتخاب محمد معتمدی به عنوان خواننده رسمی سرود ایران در جامجهانی قطر
- دوره آکادمی رهبری ارکستری برای ششمین بار برگزار میشود
- پنجمین دورهی آکادمی رهبری ارکستر توسط استاد« نصیر حیدریان» برگزار میشود
- در خطر بودن ظرفیت سرزمینی و زیستپذیری گردشگری مازندران