- مازندران - 13 تیر روز ملی دماوند

معنوی/ واژه‌روز، 13تیر را به نام دماوند یاد می‌کنند، دلیل نامگذاری این روز به نام کوه دماوند این است که آرش کمانگیر به بالای کوه دماوند رفته تا  تیر کمان خود را برای تعیین مرز ایران و توران پرتاب کند، به همین بهانه 13 تیر، روز ملی دماوند و جشن تیرگان نامگذاری شده‌است.

اما ممکن است سوال ایجاد شود که چرا کوه دماوند محلی برای تیر اندازی تعیین مرز انتخاب شد، چون کوه دماوند نماد استواری، پایداری و مقاومت، مظهر شکوه و عظمت، بلندترین کوه آتش فشانی آسیا (آتش فشان دماوند مهم‌ترین پدیده ژئوتوریسم) که این ویژگی دماوند موجب شده ایران در سال 1387 به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و دارای دشت شقایق در فصل بهار است ، این خصوصیات سبب شده تا در هنر و ادبیات فارسی در ستایش زیبایی و صلابت آن آثار بسیاری خلق شود.

ویژگی کوه دماوند:

کوهستان: قله دماوند در مرکز رشته کوه البرز و در ناحیه موسوم به البرز مرکزی قرار دارد.

ارتفاع دماوند: کوه دماوند را از نظر ارتفاع نسبی در جایگاه دوازدهم بلندترین قله‌های دنیا قرار داده‌اند. پایگاه ملی داده‌های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانه زمین ناسا، ارتفاع ۵۶۷۰ متر و ۵۶۷۱ متر را نیز برای قله دماوند اعلام کرده‌اند.

آب‌وهوای دماوند: فشار هوا در قله دماوند نصف فشار هوا در سطح دریا است. کمینه دمای هوا در ارتفاعات دماوند در تابستان تا 2 درجه زیر صفر و در زمستان  تا ۶۰ درجه زیرصفر می‌رسد؛ میانگین بارندگی در ارتفاعات دماوند نیز تا ۱۴۰۰ میلی‌متر در سال است که این بارش‌ها اغلب به‌صورت برف پدید می‌آید.

یخچال‌ها: یخچال سیوله، یخچال دوبی سل در جبهه شمالی، یخچال دره یخار در شمال‌شرقی، یخچال خورتاب سر، یخچال شمال‌غربی و یخچال غربی از یخچال‌های طبیعی معروف کوه دماوند محسوب می‌شوند.

جشن تیرگان

جشن تیرگان جشنی باستانی ایرانی است که به دو دلیل برگزار می‌شود:

1: در آن زمان هر ساله برای گرامیداشت «تیشتر» فرشته باران‌آور که در نبرد با خشکسالی پیروز شده بود این جشن را برپا می‌کردند، به همین دلیل در گذشته این جشن با مراسمی مانند آب‌پاشی، فال کوزه و پختن شیرینی همراه بوده است.

2: به تعیین مرز ایران و توران باز می‌گردد که در این روز آرش کمان‌گیر به بالای کوه دماوند رفته و تیری پرتاب کرده است؛ تیر با گذر از کوه و دشت‌ها، در کنار رودخانه جیحون بر تنه درخت گردویی نشسته و از آن پس آنجا را مرز ایران و توران تعیین کرده‌اند.

در سال ۱۳۸۳ تعدادی از کوه‌نوردان و طبیعت‌دوستان در هیات کوه‌نوردی استان تهران تصمیم گرفتند که برای معرفی بهتر دماوند و جلب توجه مردم عادی و مسئولان به مشکلات این کوه زیبا، روزی را به نام آن تعیین کنند. با توجه به اینکه روز 13 تیر یادآور داستان آرش کمان‌گیر بود این روز را برگزیدند.

در روز سیزدهم تیر ۱۳۸۷ دماوند از سوی سازمان میراث فرهنگی و در مراسمی که با همکاری انجمن یادشده در قرارگاه فدراسیون کوه‌نوردی در روستای پلور برگزار شد، به‌عنوان نخستین اثر طبیعی در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردید و روز 13 تیر ماه نیز به عنوان روز دماوند نام‌گذاری شد.