دگردیسی نقشمایههای اساطیری مازندران در سیحون
به گزارش واژه روز به نقل از ایرنا، عصر دیروز -17 آبان - نمایشگاه «دگردیسی نقشمایههای اساطیری» با 20 تابلو بزرگ از جدیدترین نقاشیهای مولاییان در گالری سیحون گشایش یافت. در مراسم گشایش نمایشگاه با حضور تعدادی از شاعران و هنرمندان مطرح کشور، مجموعه شعر جدید مولاییان با نام «کبوتران نامهبر در سطل زباله تخم میگذارند» که توسط نشر جغد منتشر شده نیز روگشایی شد.
«رحیم مولاییان» پیش از مراسم گشایش این نمایشگاه گفت: تمام نقاشیهای این نمایشگاه محصول سال 1398 است که با ترکیب مواد مختلف تولید شدهاند.
وی با اشاره به وجود نمادهای اساطیری در آثار خود اظهار کرد: معمولا در آثار من موتیفهایی وجود دارد که در لایههای مختلف به امکانات مختلف بصری تبدیل میشوند. این موتیفها و نمادها در دورههای مختلف تعاریف تازهای پیدا میکنند. «دگردیسی نقشمایههای اساطیری» در واقع همین موضوع را بیان میکند که نمادهای اسطورهای در آثارم قابلیت به روز شدن در زندگی امروز را دارند.
الهام از نمادهای بومی
این نقاش برجسته در مورد ارتباط مجموعه جدیدش با مجموعههای قبلی خود خاطرنشان کرد: بیتردید این مجموعه نمیتواند بدون پشتوانه آثار قبلی باشد. موضوع و مفهوم آثار، انتخابی است که در درازمدت اتفاق میافتد. تلخی و شیرینی زیستی من در جهان معاصر منجر به تفاوت تجربی در حیطههای بصری میشود. یا شناختهای بصری که از تجربیات کار با مواد مختلف به دست میآورم. اما در مجموع ساختار و زمینه کار، زیرمجموعهای از همان کارهای اسطیری است که پیشتر تولید کردهام و در ادامه آن مسیر قرار دارد.
مولاییان با بیان اینکه نمادهای بومی پیرامونی زادگاهم نقش مهمی در آثارم دارند، گفت: برای استفاده از نمادهای اساطیری، از سالها پیش نگاه جدیتری به فرهنگ بومی زادگاهم داشتم. در دهه 70 و 80 از بیشتر سقانفارهای مازندران بازدید کردم. نقش و نگارهای این بناها نگرش و دید من را در نقاشی تغییر دادند و سبب شدند که داشتههای فرهنگی و بومی خودمان را در آثارم برجسته کنم.
وی تصریح کرد: در آثارم از نمادهای بومی مازندران و عناصر به کار رفته در نقشمایههای موجود در معماریهای مازندران همواره استفاده کردهام. اما معتقدم که یکی از ارزشهای ماندگاری اسطورهها در این است که قابلیت تبدیل به امکانات و مفاهیم را دارند. در کارهای من هم نمادها تعریف قطعی ندارند. به همین دلیل قابلیت اجرایی در زندگی امروز را دارند. این جابهجایی اسطورهها در آثار من طی دورههای مختلف دیده میشود.
بومیگرایی انتزاعی
وجود بنمایههای اساطیری بومی مازندران در آثار مولاییان و نوع نگرش این هنرمند به نمادها و اسطورهها در آثارش، معمولا مورد توجه اسطورهشناسان نیز قرار میگیرد و برای آنان نیز جذاب است.
دکتر «ابوالقاسم اسماعیلپور مطلق» نویسنده و اسطورهشناس برجسته و استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره آثار «رحیم مولاییان» و نمایشگاه «دگردیسی نقشمایههای اساطیری» معتقد است که بومیگرایی و نمادپردازیهای کهننیاکانی در دورهای از ادوار هنری این هنرمند در وهله اول چشم هر بینندهای – به ویژه بیننده غیر بومی – را خیره میسازد.
او بر این باور است که تماشای دگردیسه شده نقشمایههای سقاتالارها، نگارههای قجری، هنر لاک الکلی روی چوب یا موجودات شگرفی چون فرشتگان و آفریدگان وهمی بالدار، موجودات ترکیبی، ماهی-پرنده، دیو- پرنده، ماهی-انسان، پرنده–انسان و شیر–انسان تماشاگر را به اعماق اماکن سنتی سقانفارها، تکایا و زیارتگاهها میبرند و بهرهمندی از فضاهای مینیاتوری جدید مخاطب را به جهانی باستانی و رازگونه میکشاند.
اسماعیلپور مطلق اعتقاد دارد که در تماشاخانه هنرمند میتوان روزها و ساعتها به تماشای صورتهای ازلی نشست که کهننمونههای بازآفریده ذهن آفرینشگر مولاییان هستند.
به اعتقاد این اسطورهشناس، روایات اساطیری که سوژهها و روایاتی بصریاند و در نهان خود داستانها و قصههایی درونی را روایت میکنند، ناخودآگاه ملهم از آثار بدیع و اسطورهپردازانه «هانیبال الخاص» هستند که به گونه داستانپردازیهای آیینی سنتی، ولی در قالب بومی ویژه هنرهای سنتی مازندران نگاریده شدهاند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی ترکیب مواد در آثار و تابلوهای مولاییان را بخشی از شناسنامه هنری مولاییان در آثارش میداند و معتقد است که بهرهگیری از تکهپارههای روزنامه، چوب و مواد و مصالح دیگر با نقوش ماهی–انسان و ماهی–پرندهها، طرحوارههای قدیمی روی نمد، جاجیم و گلیم و حصیر که یادآور خاطرات کودکی هنرمند هستند و به ویژه در آثار اخیر او به چشم میخورد تحولی نو در فرایند هنری است.
شعر و طرح
مولاییان سال 1393 مجموعه شعر «رنگخوانی» از او به بازار نشر عرضه شده بود، درباره مجموعه شعر جدید خود که امروز روگشایی شد گفت: فضای شعرهای من معمولا در عین حال که وجه انتزاعی زبانی دارد، فضایی تصویری نیز هست. «کبوتران نامهبر در سطل زباله تخم میگذارند» نیز تلفیقی از اشعار کوتاه و بخشی از طراحهای من است که با توجه به ارتباط مفهومی بین طرح و شعر در کنار هم قرار گرفتهاند.
مولاییان خاطرنشان کرد: این مجموعه شعر با حضور ناشر و هنرمندان و شاعران روگشایی میشود و پخش آن نیز در سراسر کشور آغاز خواهد شد.
نمایشگاه «دگردیسی نقشمایههای اساطیری» تا 29 آبان هر روز – به جز دوشنبهها - از ساعت 11 تا 19 و روزهای جمعه از ساعت 16 تا 20 در گالری سیحون برپا خواهد بود.