رمان «کال» شنیدنی است
واژه روز - محمدعلی پاسندی: رمان «کال»، پخته‌ترین رمان استاد «حسین اعتمادزاده» نویسنده 62 ساله ساروی است. این رمان را به لحاظ فضای موضوعی که به آن پرداخته می‌شود، می‌توان آن را تکمیل کننده رمان قبلی اعتمادزاده؛ یعنی «شهری در مه» دانست.
اعتمادزاده در «شهری در مه» به خوبی نشان داد که وارد حوزه جدیدی از موضوعات برای نوشتن و داستان‌نویسی شده است. جدال خیر و شر در تاریخ همواره مطرح بوده و موضوع بسیاری از قصه‌ها و افسانه‌ها و اسطوره‌ها بوده و هست. اما اعتمادزاده در «شهری در مه» نشان داد که انسان‌ها فقط در دو طیف سیاه و سفید در دسته‌بندی خیر و شر قرار نمی‌گیرند. بلکه سایه‌روشن‌هایی از حقیقت وجود دارد که قضاوت در مورد یک واقعه را وارد فضایی خاکستری و مه‌آلود می‌کند.
اعتمادزاده در «کال»، توانست سبک و موضوع‌های تازه‌ای از پدیده‌های اجتماعی و تاریخی که در اثر قبلی خود طرح کرده بود را به پختگی برساند. این ژانر و تم و موضوع رمان‌نویسی در ایران به خود اعتمادزاده اختصاص دارد. بر همین اساس معتقدم که «کال»، پخته‌ترین اثر داستانی اعتمادزاده است.
در این کتاب خواندنی، با همان خیر و شری مواجهیم که انسان در فضای ناروشن و مه‌آلود در جست‌وجوی حقیقتی است که در مواجهه با آن پذیرش امر واقع را دشوار می‌سازد. اعتمادزاده با قلمی خواندنی داستانی را روایت می‌کند که آدمی در واقعی یا صرفا داستانی بودن آن در نوسان و هیجان است و همین جاذبه‌ای را ایجاد کرده تا «کال» خواندنی شود.
رمان «کال» سرگذشت نسلی است که گمان پختگی در مورد خود داشت و سال‌های سال که از زمان دوران پخته‌پنداری گذشته، پی به ناپختگی‌های خود برده است. اما دریغ که از دل این تجربه‌های تاریخی و از پس این سایه روشن‌ها، حوادث تلخ و باورناپذیری دیده می‌شود که به کام آنان که حادثه را در زمان وقوعش شاهد بوده‌اند توضیح‌ناپذیر می‌کند.
این اثر سرگذشت تلخ برادری است که در جدال خیر و شر، در زمان و زمانه‌ای خاص که روایتی خاص از خودحق‌پنداری مورد تایید و تصدیق بود واقع می‌شود و داستانی در زمانه نو روایت می‌کند که کم از روایت رفته بر هابیل و قابیل در زمانه قدیم ندارد.
قلم اعتمادزاده، از دل باورهای رایج، روایتی را بر می‌کشد که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده؛ بلکه تا «کال» خوانده نشود، تبحر اعتمادزاده در برکشیدن این موضوعات جدید در داستان‌نویسی و برگزیدن موضوعاتی چنین حساس دریافته نخواهد شد. «کال» را باید آرام و با دقت خواند تا به خامی خامان و ناپختگی مدعیان پی برد.
رمان «کال» اثری خواندنی و ستودنی است. زیر و زبر روایت کال بودن یک نسل و تلاش برای اصلاح خطاهای رخ داده و فرصت‌های از دست رفته را باید از قلم اعتمادزاده شنید؛ «کال» شنیدنی است.
